در این مقاله قصد داریم پاسخ جامع و کاملی به پرسش “تحقیق توصیفی چیست؟” ارائه دهیم. تحقیق توصیفی در واقع نوعی جستجوی همه جانبه درباره یک پدیده خاص است و به منظور به دست آوردن اطلاعات جدید بکار گرفته می شود. تحقیق توصیفی همان گونه که از نامش مشخص است به توصیف حالات و جزئیات یک پدیده می پردازد. هدف ما از نگارش این مقاله مشخص کردن اهمیت، مزایا، ماهیت و ویژگی های تحقیق توصیفی است. همچنین جهت دریافت مشاوره رایگان در زمینه تحقیق توصیفی یا سفارش تحقیق می توانید با کارشناسان ما در موسسه دانشجو پروژه تماس حاصل فرمایید.
مدت زمان تخمینی مطالعه: 19 دقیقه
فهرست مطالب
- مفهوم تحقیق توصیفی چیست؟
- مراحل انجام تحقیق توصیفی چیست؟
- ویژگی های تحقیق توصیفی چیست؟
- روش های مختلف جمع آوری اطلاعات در تحقیق توصیفی
- مزایای استفاده از روش تحقیق توصیفی
- انواع تحقیق توصیفی
- 3 نمونه تحقیق توصیفی
- اهمیت بکارگیری تحقیق توصیفی در مطالعات علمی
- کاربردهای تحقیق توصیفی چیست؟
- جمع بندی
- منابع
- سوالات متداول
- سایر مقالات پیشنهادی
مفهوم تحقیق توصیفی چیست؟
منظور از تحقیق توصیفی در واقع یک روش تحقیقاتی فراگیر است که به توصیف یک پدیده یا یک وضعیت خاص می پردازد. همچنین به یک زبان ساده تر اینگونه می توان گفت که اگر شما می خواهید پاسخ سوالاتی اعم از چه، کجا، چگونه و چه موقع را بیابید، می توانید از تحقیق توصیفی استفاده کنید. اما اگر با سوالی مانند چرا یک پدیده خاص اتفاق افتاده است؟ مواجه شدید، نمی توانید از روش تحقیق توصیفی بهره ببرید.
پژوهشگران با استفاده از تحقیق توصیفی در تلاشند شکل واقعی یک پدیده را با وضوح هرچه بیشتر در اختیار افراد قرار دهند. به عنوان مثال آن دسته از مشاغلی که سعی می کنند میزان رضایت مشتریان را در هر ماه کاری بسنجند. در واقع تحقیق توصیفی را انجام می دهند که نتایج حاصل از آن کاملا دقیق و قابل اعتماد است.
به طور کلی هرگاه محققان بخواهند درباره یک مسئله به درک عمیقی برسند، از ابزار قدرتمندی به نام تحقیق توصیفی استفاده میکنند. چرا که استفاده از این روش موجب می شود اطلاعات از طریق تصاویر و مشاهده دقیق بدست آیند و محققان بتوانند به مطالعات آیندگان کمک بسیار زیادی کنند.
مراحل انجام تحقیق توصیفی چیست؟
هر تحقیق توصیفی شامل 6 مرحله می شود که در این بخش به معرفی این مراحل می پردازیم. رعایت دقیق این مراحل در انجام یک تحقیق توصیفی استاندارد بسیار اهمیت دارد.
1- انتخاب موضوع تحقیق توصیفی
در این مرحله محققان می بایست اطمینان حاصل کنند که درباره چه موضوعی می خواهند تحقیق کنند. همچنین باید دقت لازم را داشته باشند که آن موضوع مورد علاقه آنها باشد. تا بتوانند به صورت واقع بینانه و با دید باز آن موضوع را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند.
2- مطالعه اطلاعات پیشین درباره موضوع
در هر زمینه ای یک سری اطلاعات از قبل وجود دارند که توصیه می شود پیش از هر گونه اقدامی این اطلاعات را بررسی کنید. چرا که موجب درک عمیق و شفاف سازی موضوع شما می شود و به نوعی قدم رو به جلویی برداشته اید.
3- انتخاب روش جمع آوری اطلاعات
موضوع تحقیق می تواند در زمینه های مختلفی مطرح شوند. پس از انتخاب موضوع می بایست روش جمع آوری اطلاعات درباره آن موضوع را انتخاب کنید. تنظیم پرسشنامه، مصاحبه، نظرسنجی، مشاهدات عینی، مطالعات موردی و … از جمله روش های مختلف جمع آوری اطلاعات هستند که می بایست به آنها توجه شود.
4- سازماندهی داده ها و اطلاعات
در زمان جمع آوری داده ها و اطلاعات می بایست دقت زیادی صرف شود. افراد باید از طریق روش های آنلاین یا آفلاین، داده ها را جمع آوری کنند و به صورت سازمان یافته نظم و ترتیب ببخشند.
5- نتیجه گیری
تمامی داده های بدست آورده را می بایست مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید. باید ببینید که آیا پاسخ سوال های خود را پیدا کرده اید یا خیر. سپس داده های خود را به اطلاعات گذشته مرتبط کنید و به نتایج لازم دست پیدا کنید.
6- اشتراک گذاری نتایج
محققین باید بتوانند گزارش کاملی از تحقیقات خود تهیه کنند و از طریق بسترهای مختلف در اختیار خوانندگان قرار دهند. تا افراد بتوانند از این اطلاعات بهره لازم را ببرند.
برای انجام تحقیق توصیفی به کمک نیاز دارید؟
ویژگی های تحقیق توصیفی چیست؟
- تحقیق توصیفی زمینه را برای تحقیقات بیشتر فراهم می آورد: بدین شکل که می توان از داده های حاصل از تحقیق توصیفی به عنوان داده های پایه و اولیه جهت تجزیه و تحلیل استفاده کرد.
- داده های حاصل از تحقیق توصیفی به شکل کمی و کیفی هستند: به گونه ای که می توان با استفاده از روش تحقیق توصیفی اطلاعات عددی و غیر عددی مربوط به پدیده مد نظر را به دست آورد.
- تحقیق توصیفی به سوالاتی نظیر چه، کجا، چه موقع، درباره یک مسئله خاص پاسخ می دهد: بدین شکل که در نظرسنجی های گروهی و تحقیقات بازاری که به صورت فراگیر و عمومی هستند، مورد استفاده قرار میگیرد.
- تحقیق توصیفی به صورت هدفمند انجام می گیرد: به گونه ای که جهت درک عمیق یک پدیده و یا تجزیه و تحلیل یک مسئله مورد استفاده قرار میگیرد.
- تحقیق توصیفی به صورت یک نوع تحقیق غیرتجربی است: بدین شکل که هیچ گونه آزمایشی در این تحقیق انجام نمی شود و متغیرها مورد دستکاری قرار نمی گیرند.
- داده های حاصل از تحقیق توصیفی از طریق فرآیندهای مختلفی به دست می آیند: به گونه ای که محققان می توانند از طریق نظرسنجی، تنظیم پرسش نامه و یا مصاحبه های دقیق، داده های مورد نیاز خود را به دست آورند.
- تحقیق توصیفی در حوزه های علمی مختلف کاربرد فراوانی دارد: به عنوان مثال می توان در زمینه های مختلف روانشناسی، آموزش، مراقبت های بهداشتی و آرایشی و یا حتی ورزشی نیز مورد استفاده قرار گیرد. چرا که اطلاعات حاصل از این روش تحقیق کاملا دقیق است و می تواند آمار و ارقام دقیقی را در اختیار خوانندگان قرار داد.
روش های مختلف جمع آوری اطلاعات در تحقیق توصیفی
پس از آشنایی با مفهوم، مراحل و ویژگی های تحقیق توصیفی، به بررسی این موضوع می پردازیم که روش های جمع آوری اطلاعات در تحقیق توصیفی چیست؟ به طور کلی 3 روش مهم در جمع آوری اطلاعات در تحقیق توصیفی وجود دارد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.
1- روش پیمایشی
در این روش معمولاً افراد از طریق نظرسنجی یا تهیه پرسشنامه، اطلاعات لازم را به دست می آورند. آن دسته از محققانی که از طریق روش پیمایشی سعی می کنند تحقیق توصیفی را انجام دهند، می بایست توجه داشته باشند که سوالاتی که در یک نظرسنجی طرح می کنند، مناسب و درخور افراد آن جامعه باشند. از مزایای این روش می توان به آنلاین یا آفلاین بودن آن اشاره نمود. شرکت کنندگان در این نظرسنجی می توانند در هر زمان و مکانی به تمامی سوالات تنظیم شده پاسخ دهند.
2- روش مشاهده
در روش مشاهده همان گونه که از نام آن مشخص است، محققان به عنوان ناظر عمل می کنند. به گونه ای که افراد به هیچ عنوان متوجه تحقیقات آنها نمی شوند. چرا که محققان ازطریق ریز بینی می توانند سوژه های مد نظر خود را در نظر داشته باشند. به عنوان مثال در مسائل مربوط به روانشناختی جوامع بشری، محققان می توانند رفتارها و هنجارهای اجتماعی را از طریق مشاهده کشف کنند و اطلاعات لازم را به دست آورند.
3- روش مطالعه موردی
گاهی ممکن است یک اتفاق نادر یا یک پدیده خاص در جوامع بشری مشاهده شود. در نتیجه افراد به شکل فردی، گروهی و یا حتی سازمانی مورد تحقیق قرار می گیرند. در این روش محققان داده ها و اطلاعات لازم را از طریق مصاحبه های مختلف و یا مشاهدات عینی به دست می آورند. اما مسئله ای که می بایست به آن توجه نمود این است که میزان موثق بودن اطلاعات در روش مشاهده بسیار بیشتر از روش مطالعه موردی است. چرا که ممکن است یک فرد از گفتن حقایق امتناع کند و همین مسئله موجب بروز اشتباهات در کار می شود.
مزایای استفاده از روش تحقیق توصیفی
- روش تحقیق توصیفی در محیط پیرامون انسانها انجام میگیرد: محققان می توانند از طریق گفتگوی مستقیم با انسان ها و یا حتی وب سایت های مختلف، نوعی نظرسنجی همگانی را برپا کنند و درباره یک پدیده اطلاعات لازم را به دست آورند. به عنوان مثال زمانی که یک بیماری میان انسان ها فراگیر می شود، محققان می توانند اطلاعات لازم درباره شیوع این بیماری و درصد ابتلای انسان ها را به صورت کامل از طریق روش تحقیق توصیفی به دست آورند.
- روش تحقیق توصیفی دارای انعطاف پذیری بالایی می باشد: بدین شکل که محققان می توانند طیف گسترده ای از روش های گردآوری اطلاعات را از طریق مشاهدات عینی، مطالعات موردی، مصاحبه و نظرسنجی به دست آورند و فقط محدود به یک روش نمی باشد. همین مسئله موجب شده است روش تحقیق توصیفی به یک روش انعطاف پذیر تبدیل گردد.
- این روش کاملاً مقرون به صرفه است: روش تحقیق توصیفی در مقایسه با دیگر روش های تحقیق، نیازمند صرف هزینه و زمان کمتری می باشد. در نتیجه محققان می توانند تنها از طریق مشاهده حضوری، اطلاعات لازم را به دست آورند و نیازی به صرف هزینه های گزاف نمی باشد.
- در این روش تحقیق، بستر لازم جهت درک عمیقی از جوامع بشری فراهم می باشد: یکی دیگر از مزایای استفاده از روش تحقیق توصیفی در واقع درک عمیق از رفتارها، خصوصیات و شخصیت های یک جمعیت در یک جامعه می باشد و به منظور اطلاع رسانی به آیندگان بسیار مناسب است.
- داده های حاصل از تحقیق توصیفی بسیار متنوع هستند: با توجه به این مسئله که کلیه اطلاعات حاصل شده از طریق تحقیق توصیفی به صورت کمی و کیفی هستند، درک درستی از مسائل مختلف حاصل می شود. چرا که اگر اطلاعات به شکل یکنواخت باشند ممکن است از دید خواننده به صورت مبهم و غیر قابل درک بنظر برسند.
انواع تحقیق توصیفی
انواع تحقیق توصیفی چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که تحقیق توصیفی بر اساس نوع بررسی داده ها، به 4 نوع بررسی مقایسه ای، مقطعی، سرشماری و طولی دسته بندی می شود. در ادامه به معرفی هرکدام از این موارد می پردازیم.
1- بررسی مقایسه ای
هرگاه در تحقیقات توصیفی عمل مقایسه میان دو یا چند نهاد مختلف انجام شود، در واقع بررسی مقایسه ای صورت گرفته است. در نتیجه بدین شکل می توان تمامی تفاوت ها و شباهت ها را از یکدیگر تفکیک نمود. این نوع مقایسه جهت کشف نمودن ریزترین جزئیات بکار گرفته می شود.
به عنوان مثال اگر در یک کسب و کار از روش بررسی مقایسه ای استفاده شود، موضوعات مختلفی نظیر میزان رضایت مشتریان، کارکنان و همچنین سطح انتظار آنان از صاحب کار مورد بررسی قرار می گیرد.
2- بررسی مقطعی
در این روش از تحقیق توصیفی در واقع یک پدیده خاص در یک برهه زمانی مشخص توسط پژوهشگران مورد بررسی قرار می گیرد که می تواند به صورت تحقیق تک متغیره یا چند متغیره نیز باشد. گاهاً دیده شده است که افراد یک جامعه در یک مقطع زمانی عقاید و باورهایشان نسبت به یک موضوع تغییر می کند و از طریق بررسی مقطعی اطلاعات لازم در این زمینه به دست می آید.
3- بررسی سرشماری
این روش از تحقیق توصیفی جهت شمارش دقیق جمعیت یک شهر یا کشور مورد استفاده قرار می گیرد. در طی آن جنسیت، سن، میزان درآمد، شغل، تعداد افراد خانواده و دیگر اطلاعات به شکل دقیق ارزیابی می گردد.
4- بررسی طولی
در این روش از تحقیق توصیفی معمولاً محققان به بررسی یک سری مشاهدات تکراری در برهه های زمانی مختلف می پردازند. به عنوان مثال محققان در طی سال های مختلف درصد پیری جمعیت کشور را بررسی می کنند یا اینکه فرصت های شغلی در یک جامعه را به طور دقیق تجزیه و تحلیل می کنند تا بدانند جامعه در طول سالیان مختلف، چه میزان پیشرفت کاری داشته است.
3 نمونه تحقیق توصیفی
در این بخش از مقاله به 3 نمونه تحقیق توصیفی اشاره می کنیم که عبارتند از:
1- به عنوان مثال صاحب رستوران های زنجیره ای در یک منطقه می خواهد بداند که چه مناطقی نیاز به رسیدگی بیشتری دارند و یا در چه مناطقی تعداد مشتریان بیشتر است و با بازخورد بهتری همراه است. در این صورت با گردآوری دقیق اطلاعات و استفاده از نظرسنجی های مختلف مانند نظرسنجی درصد رضایت مشتریان، می توان به این هدف دست یافت. پس از این مرحله، صاحب رستوران های زنجیره ای توانسته است به اطلاعات لازم دست پیدا کند. همچنین می تواند در زمینه های مختلفی اعم از کیفیت غذا، سرعت خدمات دهی به مشتریان، برخورد کارکنان با مشتریان و … اصلاحات لازم را به عمل آورد.
2- در یک مثال دیگر این گونه می توان شرح داد که برخی محققان در تلاشند که ثابت کنند استفاده از فناوری های مدرن کنونی می تواند بر کیفیت خواب افراد تاثیر بسزایی بگذارد. لذا سعی می کنند تحقیقات جامعی را در این زمینه انجام دهند. بدین شکل از طریق تحقیق توصیفی می توانند بر سلامت خواب افراد تاثیر بگذارند.
3- شرایطی را تصور کنید که یک شعبه مدرسه قصد افتتاح یک مهد کودک را دارد. در این صورت می تواند از طریق تحقیق توصیفی به جمعیت شناسی آن منطقه بپردازد و لیست دقیقی از کودکان ۱ تا ۶ سال را تهیه کند و همچنین تعداد مادران شاغل را در آن منطقه بسنجد. بدین شکل می تواند بررسی دقیقی در این زمینه انجام دهد و با آگاهی بالایی نسبت به تاسیس یا عدم تاسیس مهد کودک در آن منطقه تصمیم گیری کند.
اهمیت بکارگیری تحقیق توصیفی در مطالعات علمی
امکان درک یک جمعیت یا یک پدیده خاص: همان گونه که پیشتر اشاره شد، تحقیق توصیفی در واقع یک تصویر واضح از خصوصیات و رفتارهای یک جامعه است و محققان این اختیار را دارند به درستی درباره مسائل تجزیه و تحلیل کنند و مشاهدات خود را در اختیار عموم مردم قرار دهند.
امکان استفاده از داده های حاصل به عنوان اطلاعات پایه: تمامی اطلاعات گردآوری شده از طریق تحقیق توصیفی می تواند به عنوان اطلاعات پایه برای آیندگان مورد استفاده قرار گیرد. همچنین افراد می توانند با اطمینان کامل در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهند. هر محققی که قصد کشف حقایقی را دارد، باید بداند که اطلاعاتی که از تحقیق او استخراج می شود، برای چندین نسل پس از او نیز می باشد و به همین جهت نیازمند صرف دقت فراوانی است.
امکان استخراج داده ها و اطلاعات موثق و مطمئن: با استفاده از تحقیق توصیفی می توان داده ها و اطلاعات با ارزشی را درباره یک پدیده خاص ارائه نمود. همین مسئله موجب می شود که افراد عادی در مسیر تحقیق کمتر دچار سردرگمی شوند. همانگونه که می دانید تحقیق توصیفی به روش های مختلفی انجام می شود و محققان برای آنکه بتوانند نسبت به داده های اکتسابی اطمینان حاصل کنند، تنها به یک روش اکتفا نمی کنند و به سراغ روش های مختلفی می روند.
سهولت در تکرار: یکی دیگر از دلایلی که موجب محبوبیت روش تحقیق توصیفی شده است، سهولت انجام این نوع تحقیق است. چرا که محققان می توانند بدون هیچ گونه سختی و در کمترین برهه زمانی ممکن به کرات تحقیق خود تکرار کنند و به نتایج مدنظر خود دست پیدا کنند. ممکن است یک محقق توانایی صرف هزینه جهت تکرار یک تحقیق را نداشته باشد، بنابراین بهترین کار، روی آوردن به روش تحقیق توصیفی است.
کاربردهای تحقیق توصیفی چیست؟
برای پاسخ به پرسش کاربردهای تحقیق توصیفی چیست، باید بگوییم که همواره محققان موظف هستند از طریق بهره گیری از روش تحقیق توصیفی و با مشاهده یک پدیده، موقعیت یا جامعه، شرح کاملی از وضعیت مربوطه را در اختیار دیگر افراد قرار دهند. تحقیق توصیفی می تواند به صورت های مختلفی انجام گیرد و اطلاعات به دست آمده می تواند به صورت کمی یا کیفی باشد. در هر صورت تمامی داده ها به صورت واضح و قابل فهم هستند تا آیندگان بتوانند به درک درستی از مسائل دست پیدا کنند.
ممکن است با این پدیده مواجه شده باشید و یا شنیده باشید که دولت مردان در برهه های زمانی مختلف تصمیم می گیرند اقوام مختلف کشور را سرشماری کنند. این کار برای این انجام می شود که بدانند از هر قوم چندین نفر در کشور زندگی می کند تا بتوانند بدین شکل آمار دقیقی از قومیت های کشور را در اختیار داشته باشند. اما گاهاً نیز دیده شده است از تحقیق توصیفی جهت گردآوری اطلاعات مختلفی درباره مردم اعم از جنسیت، سن، تحصیلات، قومیت، نسبت های جنسیتی و … استفاده می شود.
از روش تحقیق توصیفی در بسیاری از زمینه های مختلف پزشکی، بازاریابی، تجارت، روانشناسی، آموزش و پرورش و … استفاده می شود. مسئله مهم این است که مراحل انجام تحقیق توصیفی می بایست به صورت دقیق و هوشمندانه انجام گیرد. همچنین ممکن است افراد در شرایط مختلف تصمیم بگیرند از روش تحقیق توصیفی استفاده کنند که برخی از آنها عبارت است از:
- زمانی که افراد قصد مقایسه داده ها از منابع متعدد را دارند.
- هنگامی که افراد مایل هستند الگوها و روندهای مختلف را کشف کنند.
- زمانی که افراد مایل هستند ارتباط میان مفاهیم مختلف را کشف کنند.
- همچنین هرگاه افراد بخواهند از طریق مشاهده پنهان، به توصیف یک پدیده خاص بپردازند.
جمع بندی
تحقیق توصیفی به منظور شرح کامل یک پدیده خاص بکار گرفته می شود. در واقع چگونگی پدید آمدن یک واقعه را شرح می دهد. این نوع تحقیق از ارزش علمی بسیار زیادی برخوردار است، چرا که به بیان حقایق می پردازد. در نتیجه محققان می توانند از راه مشاهده عینی، مصاحبه، نظرسنجی، تنظیم پرسشنامه و … با افراد مد نظر خود ارتباط بگیرند و حقایق را کشف کنند. در این مقاله سعی کردیم به پرسش تحقیق توصیفی چیست پاسخ دهیم و تحقیق توصیفی را از جنبه های مختلف مورد ارزیابی قرار دهیم. امیدواریم که این مقاله برای شما عزیزان مفید واقع گردد. چنانچه پس از مطالعه مقاله برای انجام تحقیق توصیفی به کمک نیاز داشتید، حتما با ما تماس بگیرید. همچنین شما می توانید سفارش تحقیق توصیفی را با تخفیف ویژه در دانشجو پروژه ثبت کنید.
سفارش تحقیق توصیفی با 25% تخفیف
منابع
سوالات متداول
به طور کلی اینگونه می توان گفت که هدف از انجام تحقیق توصیفی در واقع به دست آوردن اطلاعات دقیق به منظور شرح دادن طریقه رخداد یک واقعه می باشد. این اطلاعات را می توان به روش های مختلف جمع آوری نمود و برای توصیف ویژگی ها و نوع روابط مورد استفاده قرار داد. در این روش تحقیق جزئیات کاملی از یک پدیده در معرض دید همگان قرار می گیرد. در نتیجه افراد می توانند با دید باز و به طور واضح از این اطلاعات استفاده کنند.
با استفاده از روش تحقیق توصیفی می توان اطلاعات کاملی درباره ریز جزئیات یک پدیده منتشر نمود و افراد می توانند با تکیه بر این اطلاعات بر علم خود بیفزایند. همچنین محققان می توانند بدون صرف هزینه های گزاف و اتلاف وقت به تحقیق در حوزه های مختلف بپردازند و نتایج تحقیق خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.
تحقیقات توصیفی معمولاً از طریق روش های مختلفی نظیر مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و … انجام میگیرند و افراد می توانند حتی به صورت آنلاین نیز به سوالات پاسخ دهند. همین مسئله موجب شده است که استفاده از روش تحقیق توصیفی در میان عامه مردم فراگیر شود و خوانندگان با اطمینان کامل به داده های حاصل از این روش تحقیق اکتفا کنند.
سایر مقالات پیشنهادی
- تحقیق کاربردی چیست؟
- 9 تفاوت تحقیق کمی و کیفی
- مراحل انجام تحقیق دانشجویی
- تفاوت تحقیق بنیادی و کاربردی
تیم تحریریه دانشجو پروژه از دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه های برتر ایران تشکیل شده است و بیش از 10 سال است که در زمینه آموزش، مشاوره و انجام انواع پروژه های دانشجویی فعالیت دارد.